European Ribbon

🎬 Intro

Katedra Sé to najważniejszy kościół w Porto, siedziba biskupa oraz jedna z najstarszych budowli w mieście. Biskupstwo w Porto jest jednym z najstarszych w Portugalii i sięga czasów królestwa Swewów, czyli V i VI wieku. Katedra Sé, którą widzimy dziś to romańsko-gotycka budowla budowana od drugiej połowę XII wieku.

📖 Wydarzenia

🚩 Położenie

Stoi w najwyższym punkcie miasta i jest doskonale widoczna nawet z drugiego brzegu rzeki Douro, ale sama tworzy również istotny punkt widokowy ze szczytów swoich wież. Bryła Katedry stanowi spójną całość ze znajdującym się przed nią Placem Katedralnym zwany Terreiro da Sé, w którego centralnym punkcie, w 1945 roku umieszczono manueliński pręgierz, zwieńczony koroną, który zastąpił wcześniejszy z 1797 roku. Pręgierz służył dawniej do wymierzania kary, dlatego dostrzeżemy na nim haki do których przywiązywano oszustów i złoczyńców, by w ten sposób wystawieni na widok publiczny, w najważniejszym punkcie miasta, okryli  się wstydem i hańbą.

🏛️Architektura Katedry

Budowę katedry najprawdopodobniej rozpoczęto w roku 1110, a projekt imponującej, trzynawowej świątyni pielgrzymkowej powierzony został nowopowołanemu biskupowi Hugo. Choć z początku budowa toczyła się powoli to z czasem w ogóle stanęła. Prace wznowił dopiero kolejny biskup Fernando Martins we współpracy z architektem Soeiro Anes i rzemieślnikami z Coimbry.

Długi czas budowy monumentalnej świątyni oraz jej prawie milenijny rodowód spowodowały, że budowla była kilkakrotnie, zmieniana, poprawiana i ulepszana odwzorowując modę i możliwości architektów, artystów i mecenasów kolejnych pokoleń. Najstarszy styl – romański, przejawia dziś sama bryła i jej gotyckie wieże. Zgodnie z potrzebami średniowiecza konstrukcja musiała pełnić jednocześnie funkcję sakralną i obronną, o czym świadczą grube, wysokie mury i niewielkie otwory okienne. Nowatorski, jak na tamte czasy, był też kamienny dach nawy głównej wsparty na łukach przyporowych. Katedra była jednym z pierwszych budynków w Portugalii, w którym zastosowano taką technikę. Nawiązaniem do gotyku jest znajdująca się nad portalem rozeta z witraży pochodząca z XIII wieku oraz kaplica grobowa z 1333 roku, w której pochowano rycerza szpitalnika Jana Gordo. Zdobi ją leżący posąg kawalera maltańskiego i płaskorzeźby Apostołów. Kolejnym symbolem gotyku jest zbudowany między XIV a XV wiekiem, za panowania króla Jana I, elegancki krużganek. Z królem Janem I, pierwszym z dynastii Aviz, wiążą się ważne wydarzenia, które miały miejsca w Katedrze. W 1387 roku odbył się w nim ślub króla z angielską księżniczkę Filippą Lancaster, tu też ochrzczone były ich wybitne dzieci, określone przez Luisa de Camoesa w „Luzyadach” „świetną generacją” dającą początek okresu największej świetności Portugalii z księciem Henrykiem Żeglarzem na czele.

Kolejnym okresem istotnych zmian jakim poddano Katedrę Se był barok. W 1736 roku wybitny włoski architekt Nicolau Nasoni dobudował na jej bocznej fasadzie elegancką, zwróconą w stronę miasta loggię, a w 1772 roku zmieniono portal na styl rokoko oraz dodano na wieżach kopuły. W niszy nad wejściem umieszczono figurkę Matki Boskiej Wniebowziętej.

Wnętrza Katedry

Katedra powstała na planie krzyża łacińskiego, a jej nawa główna do dziś zachowała swój romański wygląd. Tuż obok drzwi znajduje się monumentalna chrzcielnica pochodząca z końca XVIII wieku, nad którą umieszczono płaskorzeźbę autorstwa Teixeiry Lopesa (ojca) przedstawiająca chrzest Jezusa w Jordanie.

Ołtarz główny stanowi ważny przykład sztuki barokowej. Powstał w latach 1727-1729, a jego projekty przygotowywali wybitni lizbońscy architekci Claude Laprade i Santos Pacheco. Wykonawcami byli zaś znamienici artyści i rzemieślnicy, dzięki którym powstała ta imponująca całość. W ołtarzu zachwycają złocone figury świętych Nepomucena, Benedykta, Bernarda i Bazylego. Dekoracje wykonano w charakterystycznej dla półwyspu iberyjskiego technice zdobniczej nazywanej talha dourada, w której na wyrzeźbione drewno nakładane były złocenia.  Umieszczone na bocznych ścianach prezbiterium malowidła to kolejne dzieła, wybitnego Nasoniego.

Wędrując zwróćmy też uwagę na średniowieczną figurkę Madonny z dzieciątkiem, którą umieszczono po lewej stronie w transepcie. To Matka Boża z Vandomy, patronka Porto, której wizerunek zobaczymy również w herbie miasta. Figurkę przeniesiono do Katedry, w połowie XIX wieku, z jednego z portali znajdujących się w wyburzanych murach miejskich.  

Na końcu transeptu znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której stoi słynny srebrny ołtarz, tworzony etapami od 1632 roku do pierwszej połowy XIX wieku. Jest on jednym z najważniejszych przykładów portugalskiej sztuki zdobniczej w srebrze.

Krużganki i kaplice

Nierozłączną częścią zwiedzania katedry są klasztorne krużganki. Zbudowane zostały na polecenie biskupa Jana III i tworzy je 16 podwójnych łuków wyciosanych z kamienia, nawiązując w ten sposób do konstrukcji katedry w Coimbrze. W centrum krużganków umieszczono kamienny średniowieczny krucyfiks. W rogach znajdują się trzy kaplice poświęcone Matce Bożej. W XVII wieku przyozdobiono je panelami z azulejos, które wykonał artysta Valentim da Almeide. Siedem, biało-niebieskich paneli przedstawia sceny biblijne z Pieśni nad Pieśniami.

Krużganki prowadzą do zakrystii zdobionej freskami Niccolo Nasoniego, a dalej na klatkę schodową prowadzącą na patio klasztorne. Do klatki schodowej przylega kaplica świętego Wincenta, w której uwagę zwraca przykuwa sufit z granitu. Kaplica powstała w latach 1582-1591 z przeznaczeniem na biskupi panteon.

Ostatnim z pomieszczeń jest kapitularz, przerobiony ze dawnego budynku w 1717 roku, do którego prowadzą dwoje drzwi wykonane na podstawie projektu Nasoniego. Na parterze zostało wyznaczone miejsce na spichlerz, na pierwszym piętrze obecnie znajduje się katedralny skarbiec. Na drugim piętrze są trzy pomieszczenia – Pokój Kapituły, Archiwum i Przedpokój. Szczególną uwagę warto poświęcić na XVIII wieczne malowidła Archiwum przedstawiające św. Michała oraz kobiece alegorie czterech pór roku, a w pokoju Kapituły na mansardowy sufit zdobiony kasetonami ze złoconego drewna. Przedpokój jest zaś pozostałością dawnego gotyckiego klasztoru.

🚶‍♀ Wizyta

Zwiedzanie Katedry Sé jest płatne, 🪙obejmuje krużganki, Katedrę i wejście na wieżę. Można kupić też bilet łączony z sąsiadującym Pałacem Biskupim.