🎬 Intro
Pałac Dożów (Palazzo Ducale) to jedno z najbardziej fascynujących miejsc w Wenecji. Rywalizujące o uwagę turystów z sąsiadującą bazyliką św. Marka, kryje w sobie znacznie więcej niż tylko efektowną fasadę. Od IX wieku, gdy powstał jako bizantyjska twierdza, do końca XVIII wieku, gdy zakończyła się epoka Republiki Weneckiej, pałac ten był centrum życia politycznego i kulturalnego miasta na lagunie.
Kim był doża?
To dożywotnio wybierany najwyższy urzędnik Wenecji, formalna głowa państwa. Jednak władza doży podlegała ścisłej kontroli wpływowych rodów arystokratycznych oraz instytucji, takich jak Wielka Rada. Wybór nowego doży odbywał się w niezwykle złożonym procesie losowań i głosowań, aby uniknąć korupcji i dominacji jednej rodziny. Najbardziej znanym dożą był Enrico Dandolo, legendarny, niewidomy starzec, który mimo sędziwego wieku poprowadził IV krucjatę i zdobył Konstantynopol. Z kolei Marino Faliero przeszedł do historii jako jedyny doża skazany na śmierć za zdradę stanu, a jego portret w Sali Wielkiej Rady do dziś zasłania czarna zasłona.
Niezwykłe fasady i symbole potęgi
Architektura Pałacu Dożów harmonijnie łączy style gotycki, renesansowy i bizantyjski, tworząc niepowtarzalną hybrydę.
Dwie fasady Pałacu Dożów – od strony Piazzetty oraz od wody – uchodzą za najpiękniejsze przykłady gotyku weneckiego na świecie. Fasady wykonane z różowego marmuru z Werony wsparte są na delikatnych arkadach z białego kamienia istryjskiego. Szczególnie imponująca jest południowa, która zdaje się niemal unosić w powietrzu dzięki doskonałemu zestawieniu proporcji i subtelnych dekoracji roślinnych. Charakterystyczny gotycki maswerk loggii stał się wzorem dla wielu innych weneckich pałaców.
Do dziś uwagę zwracają znajdujące się od strony Piazzetty dwie różowe kolumny. To właśnie między tymi kolumnami stawał doża podczas uroczystych ceremonii, a według innej wersji stąd ogłaszał wyroki śmierci (różowy kolor kamienia miał symbolizować krew). Również kapitele kolumn podcieni kryją bogatą symbolikę – misternie wyrzeźbione sceny biblijne, alegoryczne postacie i herby opowiadają historię cnót, grzechów i wydarzeń ważnych dla Wenecji.
Główne wejście do pałacu znajdowało się przy Porta della Carta – bogato zdobionym portalu w stylu płomienistego gotyku z 1442 r. Nad portalem umieszczono rzeźbę doży Foscariego klęczącego przed skrzydlatym lwem św. Marka. Dziś brama ta stanowi wyjście z muzeum, więc koniecznie nalezy obejrzeć się za siebie.
Ciekawostki z dziedzińca
Dziedziniec pałacu, przebudowany po pożarze w 1483 roku, zachwyca harmonijnym połączeniem gotyku i renesansu. Znajduje się tu słynny łuk Foscariego z figurami Adama i Ewy oraz Scala dei Giganti – monumentalne Schody Olbrzymów z posągami Marsa i Neptuna symbolizującymi dominację Wenecji na lądzie i morzu. To właśnie na szczycie tych schodów odbywała się uroczystość koronowania nowego doży, nakładając mu ceremonialną czapkę inkrustowaną klejnotami.
Na dziedzińcu, a także w pałacu można też odnaleźć tzw. „Paszcze Lwa” – charakterystyczne skrzynki na donosy, które miały formę kamiennych płyt z wyrzeźbioną głową lwa. Każdy obywatel mógł wrzucić tam donos na swoich sąsiadów, politycznych rywali czy podejrzanych o przestępstwa. Co ciekawe, donosy nie były anonimowe – każdy wymagał podpisu autora oraz dwóch świadków, a jeśli świadkiem była kobieta, jej głos liczono za pół.
Te skrzynki symbolizują potężną rolę inwigilacji i tajnej policji w strukturach Republiki Weneckiej.
Sekretne korytarze i mroczne tajemnice
Za pięknymi ścianami Pałacu Dożów kryją się także mroczne sekrety. Budynek był siedzibą aparatu administracyjnego, sądowniczego i policyjnego republiki. W ukrytych pokojach analizowano raporty szpiegów, prowadzono przesłuchania i tortury. Zwiedzanie specjalną „sekretną trasą” pozwala dziś odkryć ten mroczny labirynt – m.in. owiane złą sławą więzienia Pozzi („Studnie”) w podziemiach i Piombi („Ołowianki”) na poddaszu, skąd w 1755 roku spektakularnie uciekł słynny awanturnik Giacomo Casanova. Został on uwięziony przez wenecką Inkwizycję Państwową w 1755 r. pod zarzutem bluźnierstw i magii (podejrzewano go też o szpiegostwo). Spędził tam 13 miesięcy w ciemnym, niskim pomieszczeniu, nim przeniesiono go do nieco wygodniejszej celi. Wówczas poznał swojego towarzysza niedoli, księdza Marino Balbi, z sąsiedniej celi, z którym przygotowywał brawurową ucieczkę. W nocy z 31 października na 1 listopada 1756 roku Casanova i Balbi wydostali się przez dziurę wyłamaną w sklepieniu dachu na zewnątrz, po czym ponownie w inny miejscu weszli do pałacu. Gmach opuścili głównymi schodami, w prywatnych ubraniach, bez pośpiechu, nie wzbudzając podejrzeń strażnika. Był to pierwszy udany przypadek ucieczki z Piombi, który rozsławił Casanovę w całej Europie i do dziś pobudza wyobraźnię odwiedzających Wenecję.
Most Westchnień (Ponte dei Sospiri)
To jedno z najsłynniejszych miejsc związanych z pałacem – łączy go z budynkiem dawnego Nowego Więzienia po drugiej stronie kanału. Zamknięty, bogato zdobiony mostek z białego kamienia przerzucono nad kanałem Pałacowym na początku XVII wieku. Konstrukcja umożliwiała bezpieczne przeprowadzanie więźniów prosto z sal przesłuchań pałacu do nowo wybudowanych cel więziennych, oddzielonych od reszty miasta kanałem. Nazwa Mostu Westchnień pochodzi od westchnień skazańców prowadzonych korytarzem mostu – którzy przez okratowane okienka rzucali zapewne ostatnie spojrzenie na lagunę i wolny świat. Paradoksalnie, ponury most stał się z czasem symbolem miłości: ponoć zakochani, którzy pocałują się w gondoli pod Mostem Westchnień o zachodzie słońca, zagwarantują sobie wieczną miłość. Motyw ten spopularyzowała literatura i kino – dziś wielu turystów przybywa w to miejsce nie dla mrocznej historii więzienia, lecz dla romantycznej scenerii i fotografii.
Wnętrza, które onieśmielają i inspirują
Piano nobile pałacu połączone jest ze schodami Scala d’Oro, czyli Złotymi Schodami, zaprojektowanymi w 1555 roku przez Sansovina, które olśniewają złoconymi dekoracjami. Reprezentacyjne sale, jak Sala del Collegio (gdzie przyjmowano ambasadorów), Sala dell’Anticollegio (dawna poczekalnia z dziełami Tintoretta) czy Sala del Consiglio dei Dieci (z sufitowymi freskami Veronesego), były świadkami najważniejszych decyzji politycznych.
Centralnym punktem zwiedzania jest Sala del Maggior Consiglio, największa sala pałacu, słynąca z monumentalnego obrazu „Raj” autorstwa Domenica i Jacopa Tintorettów. Sala ta służyła posiedzeniom Wielkiej Rady, która decydowała o losach Wenecji. Na ścianach umieszczono portrety 76 dożów – z wyjątkiem zdrajcy Marina Falierego, którego wizerunek symbolicznie zastąpiono czarną zasłoną.
Muzeum pełne skarbów i dramatycznych historii
Pałac Dożów zawsze był zagrożony pożarami ze względu na obfitość drewnianych boazerii, kasetonowych sufitów i płóciennych malowideł. Liczne pożary, zwłaszcza ten w 1577 roku, zniszczyły wiele cennych dzieł sztuki, dlatego większość obrazów w muzealnych pomieszczeniach pochodzi z czasów po XVI wieku. Oryginalne rzeźby z fasad można dziś podziwiać w Museo dell’Opera, zlokalizowanym w dawnych celach więziennych.
Spacerując po pałacowych komnatach i krużgankach, łatwo wyobrazić sobie dawne czasy, gdy w tych murach zapadały losy morskiej republiki, a Wenecjanie łączyli miłość do piękna z żelazną wolą utrzymania niezależności swojego miasta-państwa. Pałac Dożów pozostaje dziś jedną z najważniejszych atrakcji Wenecji, fascynując turystów nie tylko swoim artystycznym bogactwem, ale i aurą tajemnicy oraz autentycznymi historiami najświetniejszej doby Serenissimy.
Youtube 
Facebook 
Instagram 
Twitter 