🎬 Intro
Pałac Królewski w Neapolu to żywa kronika dziejów miasta – od czasów średniowiecznych po XX wiek. Jego mury pamiętają hiszpańskich Habsburgów, francuskich Bonapartych, rozrzutnych Burbonów i włoskich Sabaudów. Dziś każdy może przekroczyć próg tej dawnej rezydencji i na własne oczy zobaczyć splendor królewskich sal, poczuć atmosferę minionych epok oraz odkryć niezwykłe historie ukryte w pałacowych wnętrzach. To miejsce, gdzie historia, architektura i kultura splatają się w fascynującą opowieść, angażującą zarówno znawców tematu, jak i zwykłych turystów spragnionych piękna i wiedzy.
Historia powstania i rozbudowy
Pałac został zaprojektowany w 1600 roku przez architekta Domenico Fontanę na polecenie hiszpańskiego wicekróla, przygotowującego się na wizytę króla Filipa III Habsburga. Co ciekawe, Hiszpanie zbudowali tę okazałą rezydencję specjalnie z myślą o wizycie Filipa III, który ostatecznie nigdy do Neapolu nie przybył. Mimo to pałac służył jako siedziba hiszpańskich (a następnie austriackich) wicekrólów Neapolu aż do roku 1734. W tym czasie był on symbolem potęgi Habsburgów w regionie, choć ówcześni władcy często woleli rezydować poza Neapolem. Rodzina królewska Burbonów spędzała np. wiele czasu w pobliskiej Casercie – spokojniejszej rezydencji w głębi lądu, ponieważ tętniący życiem portowy Neapol uważano za mniej bezpieczny i łatwy cel ataku od strony morza.
W 1734 roku, gdy Karol z dynastii Burbonów (późniejszy Karol III Hiszpański) zdobył Neapol i został królem, pałac stał się oficjalną siedzibą nowej monarchii. Burbonowie dokonali licznych modernizacji i upiększeń budowli. W połowie XVIII w. architekt Luigi Vanvitelli rozbudował pałac, nadając mu bardziej barokowy charakter i rozbudowując go m.in. od strony południowej. Powstały wtedy ogrody tarasowe (ogrody wiszące) z widokiem na Wezuwiusz i Zatokę Neapolitańską, dwa nowe dziedzińce oraz przebudowano reprezentacyjne komnaty z udziałem wybitnych artystów neapolitańskich jak Francesco Solimena czy Francesco De Mura. W 1737 roku z boku pałacu wzniesiono słynny Teatr San Carlo, najstarszą działającą do dziś operę w Europie. Przez specjalne wejście monarchowie mogli przechodzić z pałacu prosto do swoich lóż w teatrze. W 1768 roku, z okazji ślubu króla Ferdynanda IV z Marią Karoliną Habsburg, w pałacu otwarto kameralny Teatr Dworski zaprojektowany przez Ferdynanda Fugę.
Okres napoleoński (1806–1815)
Po krótkim panowaniu francuskich władców podczas wojen napoleońskich rezydencja przeszła przejściowo w ręce Józefa Bonapartego, a następnie marszałka Joachima Murata (szwagra Napoleona). Jego żona, Karolina Bonaparte, sprowadziła do Neapolu eleganckie meble i dekoracje prosto z paryskich pałaców, aby nadać wnętrzom francuski szyk. Okres ten wiązał się z przebudowami w stylu neoklasycystycznym – dodano nowe wyposażenie i zdobienia na modłę cesarską, co jeszcze bardziej podniosło przepych królewskich komnat.
Przebudowa w XIX wieku
W 1816 roku, po upadku Napoleona, do Neapolu powrócili Burbonowie – król Ferdynand I objął tron nowo utworzonego Królestwa Obojga Sycylii. Jego bardzo długie, trwające ponad 65 lat panowanie przyniosło kolejne zmiany w pałacu. Niestety, w 1837 roku wybuchł w pałacu wielki pożar, który strawił sporą część zabudowa. Odbudowę powierzono architektowi Gaetano Genovese, który w latach 1838–1858 gruntownie przeprojektował i powiększył rezydencję. To właśnie Genovese nadał pałacowi dzisiejszy jednolity wygląd – ukończył brakujące skrzydła i od strony morza dobudował nową fasadę z rustykalną podstawą i wieżyczką widokową (belwederem). Przebudowano też reprezentacyjną klatkę schodową oraz wiele sal w stylu późnego neoklasycyzmu, a prywatne apartamenty królewskie przeniesiono na drugie piętro. W 1888 roku z inicjatywy króla Umberto I Sabaudzkiego uzupełniono zachodnią fasadę pałacu o osiem monumentalnych posągów dawnych władców Neapolu, umieszczonych w niszach między arkadami parteru.
Po zjednoczeniu Włoch
Po upadku Królestwa Obojga Sycylii w 1860 roku pałac stał się własnością dynastii Sabaudów (królów zjednoczonych Włoch). Mimo że stolicę Włoch przeniesiono do Rzymu, rodzina królewska ceniła Neapol – na tyle, że następców tronu tytułowano tradycyjnie księciem Neapolu. Co więcej, młody król Umberto I i królowa Małgorzata spędzili tu część podróży poślubnej w 1868 roku, a w 1869 w Pałacu Królewskim urodził się ich syn Wiktor Emanuel III. Był on ostatnim monarchą, który mieszkał w tej rezydencji – w 1919 roku Wiktor Emanuel III zrzekł się pałacu na rzecz państwa, kończąc tym samym okres królewskich rezydentów. Od tego momentu zdecydowano przeznaczyć większą część budynku na cele publiczne, co zapoczątkowało muzealną funkcję obiektu.
W trakcie II wojny światowej pałac doznał poważnych zniszczeń od bombardowań (w 1943 r. został trafiony bombą), lecz po wojnie pieczołowicie go odrestaurowano, zachowując historyczny układ pomieszczeń.
Architektura i wnętrza
Pałac prezentuje mieszankę stylów barokowego i neoklasycznego, odzwierciedlając liczne przebudowy na przestrzeni wieków. Główna fasada zachodnia (od strony Placu Plebiscytu) ma symetryczną kompozycję z rytmicznie rozstawionymi oknami i arkadami parteru. W niszach między arkadami stoją wspomniane posągi ośmiu władców, reprezentujące wszystkie dynastie rządzące Neapolem od XII do XIX wieku. Są tam kolejno: Roger II (Norman, fundator królestwa), Fryderyk II Hohenstauf (cesarz i król Sycylii), Karol I Andegaweński (francuski władca Neapolu), Alfons V Aragoński (król Aragonii i Neapolu), Karol V Habsburg (cesarz, władca Neapolu), Karol III Burbon (pierwszy z dynastii Burbonów na tronie Neapolu), Joachim Murat (król z nadania Napoleona) oraz Wiktor Emanuel II (pierwszy król zjednoczonych Włoch). Te 19-wieczne rzeźby dodane przez Sabaudów podkreślają ciągłość historii miasta – od średniowiecza po czasy nowożytne.
Wnętrza pałacu olśniewają bogactwem dekoracji i kunsztem wykonania. Reprezentacyjne Apartamenty Królewskie na pierwszym piętrze obejmują dziesiątki sal – pełnych marmurów, złoceń, fresków i zabytkowych mebli. Jednym z najwspanialszych elementów są monumentalne Schody Honorowe zaprojektował w 1651 roku, Francesco Antonio Picchiatti.
Wybudowane pierwotne z szarego kamienia piperno, zostały opisane w 1729 roku przez Monteskiusza jako najpiękniejsza klatka schodowa w Europie. Po pożarze 1837 r. schody te odbudowano w jeszcze okazalszej formie zachwycające po dziś – zdobi je m.in. wielobarwna okładzina z kosztownych marmurów (w tym różowego marmuru i czerwonego brekcji) oraz balustrady ozdobione rzeźbami i kandelabrami. Wchodząc po tych schodach, zwiedzający docierają do Sali Tronowej oraz ciągu paradnych salonów.
W Sali Tronowej uwagę przyciąga bogato zdobiony złoty tron oraz ogromny kryształowy żyrandol, a sufit pokrywają alegoryczne przedstawienia 12 prowincji dawnego królestwa. Inne pomieszczenia zachwycają malowidłami i tapiseriami – wiele z nich zostało wykonanych na zlecenie Burbonów przez najwybitniejszych artystów epoki. Znajdziemy tu m.in. Kaplicę Palatyńską, królewskie salony balowe, gabinety i sypialnie. Każda sala ma własną historię i charakter – od cesarskich mebli przywiezionych przez Muratów z Francji, po pamiątki po królach Burbonach. Na tyłach pałacu rozciągają się natomiast malownicze ogrody tarasowe, z których roztacza się widok na Zatokę Neapolitańską. Te zielone zakątki, pełne kwiatów, fontann i rzeźb, stanowiły niegdyś prywatną enklawę władców, a dziś są udostępnione do zwiedzania jako tzw. Giardino Pensile (ogród wiszący).
Współczesność i zwiedzanie
Obecnie Pałac Królewski pełni rolę muzeum oraz ważnego obiektu kulturalnego. Większość historycznych wnętrz udostępniono zwiedzającym już w 1919 roku, a od 2019 r. pałac funkcjonuje jako samodzielne muzeum państwowe o szczególnym znaczeniu narodowym.
Pałac jest także siedzibą Biblioteki Narodowej w Neapolu (Biblioteca Nazionale Vittorio Emanuele III), przeniesionej tu w latach 20. XX wieku z dawnego Muzeum Narodowego. Biblioteka zajmuje część skrzydeł pałacowych i gromadzi ponad milion woluminów, w tym bezcenne starodruki i manuskrypty. Ponadto w kompleksie mieszczą się instytucje kulturalno-administracyjne, m.in. regionalne dyrekcje ochrony zabytków.
Pałac pozostaje żywym centrum kultury – regularnie organizuje się tu wystawy, koncerty i uroczystości państwowe. Co więcej, obiekt zapisał się we współczesnej historii: w 1994 roku jego wnętrza gościły szczyt przywódców G7 (m.in. prezydenta USA Billa Clintona, premiera Japonii i przywódców krajów europejskich). Było to ogromne wyróżnienie, podkreślające znaczenie zabytku jako reprezentacyjnego miejsca spotkań na najwyższym szczeblu.
Dziś Pałac Królewski będący jedną z czterech królewskich rezydencji Burbonów obok Caserty, Capodimonte i Portici, stanowi obowiązkowy punkt programu dla miłośników historii i sztuki odwiedzających miasto.
Youtube 
Facebook 
Instagram 