📖 Intro
San Pietro in Montorio to niewielka świątynia, będąca jedną z najcenniejszych pereł Zatybrza. Znajdziemy ją na „Złotej Górze” – „Monte oro”, jak potocznie nazywano wzgórze Janikulum, ze względu na występujący tam charakterystyczny kolor ziemi.
Wyjątkowości świątyni dodaje również fakt, że powstała ona w miejscu, gdzie zgodnie z rozpowszechnionym szczególnie mocno w średniowieczu twierdzeniem, stał krzyż, na którym umarł Święty Piotr. Pomimo, że powszechny jest dogmat kościoła katolickiego o męczeńskiej śmierci Apostoła na arenie hipodromu w Watykanie, co nadawało szczególnego znaczenia Bazylice Świętego Piotra. I w dużej mierze zapobiegło pozbawienia znaczenia Rzymu dla religii w chrześcijańskiej w czasach, gdy stolicę Cesarstwa Rzymskiego przeniesiono do Konstantynopola. To nie sposób jednoznacznie wykluczyć, że wzgórze Janikulum było Golgotą świętego Piotra. Potwierdzają to też panujące w Cesarstwie Rzymskie zwyczaje, wedle których Rzymianie zwykli wznosić krzyże dla skazańców w miejscach dobrze widocznych. Tak jak miało to miejsce przy ukrzyżowania Chrystusa w Jerozolimie. Apostoł Piotr, uznając swoją niegodność umierania w sposób identyczny jak Jezus, poprosił o ukrzyżowanie głową w dół.
⛪ Świątynia, miejscem pamięci
Pierwszy zespół kościelno-klasztorny na tym miejscu powstał w IX wieku, natomiast obecny kościół zbudowano na przełomie XV i XVI wieku dzięki funduszom hiszpańskiej pary królewskiej, Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego. W 1500 roku świątynię konsekrował ich wieloletni przyjaciel Rodrigo Borgia, wówczas papież Aleksander VI. Był to wyraz wdzięczności za zgodę na przejęcie przez Hiszpanów nowych ziem odkrytych przez Krzysztofa Kolumba.
Na dziedzińcu klasztoru franciszkanów znajduje się Tempietto, mały pamiątkowy grobowiec oznaczający miejsce ukrzyżowania świętego Piotra. Został zaprojektowany przez mediolańskiego architekta Donata Bramantego, który na początku XVI wieku, zafascynowany antykiem, przybył do Rzymu. Okrągła konstrukcja Tempietto wzorowana jest na świątyni Westy z Forum Romanum i charakteryzuje się doskonałymi proporcjami, nawiązującymi do Panteonu. Otoczona jest przez 16 kolumn, co odzwierciedla idealne proporcje zgodne z teoriami Witruwiusza, rzymskiego architekta z I wieku p.n.e., które inspirowały architektów renesansowych. Tempietto to wspaniały przykład włoskiej sztuki późnego renesansu i stanowiło inspirację dla odbudowy Bazyliki Świętego Piotra. Bramante planował otoczyć Tempietto koncentrycznymi pierścieniami kolumnad, ale projekt ten nigdy nie został zrealizowany.
🎨 Wnętrze niczym muzeum sztuki
Z zewnątrz kościół San Pietro in Montorio prezentuje się skromnie, a jego fasada nie zdradza bogactwa i majestatu kryjącego się wewnątrz. Wnętrze emanuje spokojem i wytwornością, a panujący półmrok, wzmacnia stopniowo narastający zachwyt i uniesienie. Świątynia jest jednonawowa, z czterema bocznymi kaplicami po każdej stronie, a jej dekoracje stanowią dzieła najwybitniejszych artystów XVI i XVII wieku.
Wśród najważniejszych dzieł sztuki w kościele znajdują się „Biczowanie” i „Przemienienie Pańskie” Sebastiana del Piombo, które w 1524 roku ozdobiły kaplicę florenckiego bankiera Borgherini. Warto również zwrócić uwagę na wspaniałą Kaplicę Raimondi z 1640 roku, zaprojektowaną przez Gian Lorenza Berniniego – pierwszą rodową kaplicę tej świątyni. Z kolei Kaplica del Monte, zaprojektowana przez Giorgio Vasariego, zawiera obraz „Nawrócenie św. Pawła” oraz grobowce wuja i dziadka papieża Juliusza III, wykonane przez uczniów i współpracowników Michała Anioła.