Intro

Są w każdym mieście obiekty, które wyrastają do rangi symboli, dzięki którym od razu jesteśmy pewni, gdzie jesteśmy. Jednym z symboli Wiednia jest znajdująca się w najstarszej części miasta Katedra Świętego Szczepana. Od zawsze nazywana jest również Stephansdom. To połączenie imienia Szczepan, które w niemieckim brzmi Stephan i niemieckiego słowa der Dom znaczącego Katedra.

Nietrudno ją znaleźć, położona jest w sercu miasta, przy placu nazwanym po prostu Stephanplatz. Rozpoznamy ją również dzięki błyszczącym kolorowym dachówkom, zdobiącym jej dwa oddzielne dachy. Pierwszy przysłania korpus nawowy, drugi prezbiterium.

Łącznie zdobi je aż 230 tysięcy glazurowanych dachówek, z których każda waży 2,5 kg i jest przybita dwoma miedzianymi gwoździami oraz zatopiona w zaprawie. Całość tworzy dekorację przedstawiająca dwa cesarskie orły z herbami Habsburgów i miasta Wiednia.

Wiek XII – ustanowienie parafii

Rozpoczęcie budowy pierwszego kościoła św. Szczepana datowane jest na rok 1137, w oparciu o wzmiankę o kościele w traktacie z Mautern. W ramach zawartego kontraktu książe Babenberg Leopold IV Szczodry i biskup Passawy Reginmar ustanowili powstanie nowej parafii na terenach znajdujących się poza ówczesnym miastem. Około 10 lat później miała miejsce, częściowa konsekracja kościoła, a już w 1149 pierwszy kościół spłonął po tym jak uderzył w niego piorun. Budowę drugiego romańskiego kościoła, rozpoczęto na początku XIII wieku. Do dziś zachowały się pochodzące z tego okresu „Wieże Pogańskie” i główny portal, znany jako „Riesentor” („Brama Olbrzyma„).

Wiek XIV Kapituła Wszystkich Świętych

W pierwszej połowie XIV wieku dobudowano gotycki chór Albertyński, nazywany tak od imienia fundatora – panującego wówczas Albrechta II Kulawego. W roku 1365 książę Rudolf IV zwany „fundatorem” założył Kapitułę Katedralną, nazywaną wówczas Kapitułą Wszystkich Świętych. Stanowiła ona rodzaj instytucji administracyjnej, której powstanie w tamtych czasach miało na celu uniezależnienie się od diecezji Pasawy. Obecnie Kapituła Katedralna jest odpowiedzialna za administrację kościoła katedralnego i zasiada w niej 12 kapłanów. To wydarzenie podnosiło rangę kościoła.

Südturm i Adlerturm

W 1433 roku ukończona została, po 65 latach budowy Stephansturm, jak poprawnie powinna być nazywana Südturm, czyli Południowa Wieża. Mierząca 136,4 m wysokości, przez prawie 50 lat od zakończenia jej budowy stanowiła najwyższą wieżę kościelną w Europie. W dawnym Świętym Cesarstwie Rzymskim Narodu Niemieckiego nie wolno było budować kościoła wyższego niż Południowa Wieża katedry św. Szczepana. Dziś Wiedeńczycy potocznie nazywają ją też Stefii co jest zdrobnieniem imienia Szczepan.

W 1450 rozpoczęto budowę Adlerturm, czyli Nordturm, dwukrotnie niższej Wieży Północnej, której budowa została przerwana w 1511 roku. Powodem była po części reformacja, po części zagrożenie ze strony wojsk tureckich, co zaważyło na konieczności skoncentrowania się na rozbudowie fortyfikacji miasta. Na ostatnim zestawie kamieni Wieży Północnej widnieje rok 1511. W roku 1578 Wieża Północna została zwieńczona renesansową czapką. Obecnie znajduje się w niej ważący ponad 21 ton, wielki dzwon kościoła „Pummerin”, trzeci największy bijący dzwon w Europie. Jest on kopią z 1951 roku, oryginalnego największego dzwonu Austrii, który został odlany w 1711 roku przez Johanna Achammera. Powstał on z dział tureckich zdobytych w trakcie Odsieczy Wiedeńskiej. Umieszczono go w Wieży Południowej, a po raz pierwszy zabrzmiał 26 stycznia 1712 roku. Niestety uległ on zniszczeniu, gdy spadł podczas pożaru katedry 12 kwietnia 1945 roku.

Diecezja wiedeńska

Bullą papieską „Suprema dispositione” z 1 czerwca 1722 roku papież Innocenty XIII podniósł Świętego Szczepana do rangi kościoła metropolitarnego, a diecezję wiedeńską do rangi archidiecezji. Uroczyste wyniesienie nastąpiło 24 lutego 1723 roku.

Wojny, zniszczenia i odbudowa

W czasach napoleońskich w roku 1809 w czasie bombardowania francuskiego została uszkodzona iglica Wieży Południowej. Odbudowano ją z kamienia w latach 1862-64, a na iglicy umieszczono nowy krzyż i orła z inicjałami i dewizą cesarza Franciszka Józefa.

Katedra św. Szczepana przetrwała naloty bombowe w czasie II wojny światowej, a także walki na terenie miasta bez większych zniszczeń. Wiele dzieł ruchomych zostało z niej ewakuowanych, a część jak ambona czy nagrobek Fryderyka III zamurowane, Prawdopodobnie dzięki temu nie uległ on zniszczeniu w trwającym, aż trzy dni pożarze z 12 kwietnia 1945 roku. Ogień rozprzestrzenił się na katedrę z okolicznych budynków podpalonych przez szabrowników. W pożarze spłonęły organy Walckera z 1886 roku, empora z chórem sądowym, loża cesarska i cenne gotyckie stalle chóru, które zostały zmiażdżone przez gruzy i spadające, płonące belki dachowe. W listopadzie 1947 roku zawaliło się sklepienie południowego prezbiterium. Odbudowę katedry św. Szczepana rozpoczęto zaraz po zakończeniu wojny i sfinansowano z licznych datków ludności. Kościół ponownie otwarto w 1952 jednak prace konserwatorskie, trwały aż do lat 80-tych XX wieku.

Wizyta

Stephansdom, składa się z trzech naw, ma 107 m długości i 34 m szerokości, a do jej wnętrza prowadzi kilka wejść. Najbardziej znana to Riesentor, czyli Brama Olbrzymów. Jest to potężnych rozmiarów wejście przeznaczono kiedyś wyłącznie dla cesarza. Według legendy nazwa bramy pochodzi od ogromnej kości mamuta zawieszonej nad nią lub olbrzyma pomagającego ją zbudować. W rzeczywistości prawdopodobnie wywodzi się od średnio-wysoko-niemieckiego słowa „risen” (zatonąć, upaść) i nawiązuje do lejkowatego kształtu portalu. Inną ciekawą bramą jest Bischofstor, czyli Brama Biskupia. Zgodnie z nazwą wchodzili nią biskupi ze swojego pałacu znajdującego się dokładnie naprzeciwko. Przez wiele lat pełniła ona też funkcję wejścia wyłącznie dla kobiet. Z kolei wejściem wyłącznie dla mężczyzn była Singerto, czyli Brama Śpiewaków, z której korzystali śpiewacy chóru. Uważana jest on również za najważniejsze dzieło sztuki gotyckiej w katedrze.

Katedra od wewnątrz

Wnętrze katedry jest bardzo bogate, znajduje się w nim kilkanaście barokowych ołtarzy. Pochodzący z 1647 wczesnobarokowy, marmurowo-kamienny ołtarz główny, został wykonany przez architekta i rzeźbiarza Johanna Jacoba Pocka oraz jego brata Tobiasa Pocka. Przedstawia on scenę ukamieniowania świętego Szczepana, patrona katedry.

We wschodniej części północnej nawy katedry znajduje się ołtarz z Wiener Neustädt, wykonany w 1447 na zlecenie cesarza Fryderyka III. Na predelli, czyli podstawie ołtarza umieszczono skrót dewizy Habsburgów – A.E.I.O.U. Motto w 1437 roku zapisał w formie monogramu Fryderyk III Habsburg i najczęściej jest odczytywane jako Austriae est imperare orbi universo – Cały świat poddany jest Austrii.

W katedrze znajduje się też oryginał obrazu Matki Boskiej z Pócs, który cesarz Leopold I nakazał zabrać z węgierskiego miasteczka Máriapócs. Obraz otoczono kultem, od czasu, gdy w 1696 roku zaczął „płakać”. Łzom Maryi przypisano znaczenie cudu i powierzono jej modlitwy, a także przypisano przyszłe zwycięstwo nad Turkami, księcia Eugeniusza Sabaudzkiego w bitwie pod Zentą w 1697 roku. Po przywiezieniu ikony do Wiednia Matkę Boską z Pócs ustanowiono patronką miasta, a Węgrom podarowano w 1707 jej kopię, która również zasłynęła cudami. Obraz początkowo znajdował się w ołtarzu głównym, a po powojennej odbudowie, znajduje się w nawie południowej, pod późnogotyckim baldachimem ołtarzowym z 1515 roku.

Poza podziwianiem wnętrza można zwiedzić muzeum katedralne oraz katakumby

Katakumby

Pod katedrą znajduje się rozległy kompleks około 30 komór grobowych. Rdzeń katakumb sięga książęcej komory grobowej, którą książę Rudolf IV zbudował około 1363 roku i jest obecnie znana jako krypta książęca. Za panowania Marii Teresy krypta książęca została znacznie powiększona. W roku 1732 zamknięto naziemny cmentarz, wówczas też zbudowano „nowe” grobowce, pod placem św. Szczepana. Dostęp do nich był przez kaplicę krucyfiksową. W sumie pod ziemią złożono tu ponad 10 000 ciał. Pochówki zakończono w roku 1783, za panowania cesarza Józefa II, jednak wiele kości zostało pod katedrą. W XX wieku kilka komór grobowych zostało zniszczonych przez budowę podziemnego parkingu. Niektóre z katakumb można zwiedzać z przewodnikiem.

W Krypcie książęcej, w głównej części znajduje się 16 trumien należących do członków Domu Austrii. W niszach ściennych znajdują się urny, w których pochowano wnętrzności 76 członków rodziny panującej. Ich ciała od 1633 roku spoczywają w Krypcie Kapucynów, a serca od 1637 roku w Kaplicy Loretańskiej Kościoła Augustianów, oddalonych o kilka minut spacerem.

Ponadto katedralna krypta jest miejscem pochówku arcybiskupów wiedeńskich oraz dwóch barokowych artystów austriackich – Johanna Lucasa von Hildebrandta (1668 – 1745) oraz Johanna Bernharda Fischera von Erlach (1656 – 1723).

Katedrę co roku odwiedza około 6 milionów ludzi, odbywają się w niej też koncerty, na które bilety można kupic 🌐 on-line.

Planer

Wejście do Katedry jest darmowe, ale są w niej miejsca które są dodatkowo płatne.

Katedrę można zwiedzić z przewodnikiem niemiecko lub anglojęzycznym, bądź też z audioguidem.