Niejeden plac Madrytu idąc od España do Cibeles

Plaza de Oriente

Najbardziej spektakularny plac Madrytu, którego budowę na początku XIX wieku, rozpoczął zasiadający na hiszpańskim tronie brat Napoleona – Józef I Bonaparte. Ukończony za panowania Izabeli II stanowi dziś najbardziej zabytkowy i zachwycający architektonicznie plac hiszpańskiej stolicy. Jeśli słowo oriente kojarzy Wam się ze wschodem, to dobrze myślicie, bo plac znajduje się na wschód od 🔗 Pałacu Królewskiego i właśnie stąd jego nazwa.

Wokół placu znajdują się Teatr Królewski i Opera oraz Pałac Królewski, a w części parkowej – statuy 20 królów hiszpańskich z kamienia wapiennego. Geometryczny kształt, tego obejmującego 1,6 h ogrodu, zapewnia dobre przewietrzanie i pięknie podkreśla fasadę Pałacu Królewskiego. W centralnym punkcie placu znajduje się, uznany za najładniejszy pomnik Madrytu. To powstały w 1640 roku – jeździec na koniu poderwanym na dwóch tylnych nogach. Przedstawia on sylwetkę króla Filip IV Habsburg, wzorowaną na znajdującym się w Muzeum Prado obrazie Velazqueza, autorstwa włoskiego rzeźbiarza Pietra Tacco. Poza przepięknymi detalami posąg zachwyca niezwykłą równowagą, imponuje siłą i lekkością. Jest to w dużej mierze zasługa wspierającego rzeźbiarza, w tworzeniu pomnika, wybitnego fizyk epoki – Galileusza. To dzięki jego obliczeniom, udało się podeprzeć cały ciężar pomnika wyłącznie na tylnych nogach konia.

Plaza Mayor

Oto jeden z najbardziej rozpoznawalnych placów Madrytu, położony na planie prostokąta, otoczony budynkami z centralnie umieszczonym pomnikiem konnym króla Filipa III. Tak reprezentacyjnym miejscem stał się, dopiero po ustanowieniu Madrytu stolicą. W 1561 roku król Filip II zaangażował do jego utworzenia projektanta Eskorialu Juana de Herrerę. Najstarszymi elementami zabudowy placu są Casa de la Carniceria (Dom Rzeźników) i Casa de la Panaderia (Dom Piekarzy). Ten pierwszy, od otaczających go kamienic odróżniają dwie iglice i podniesiony strop poddasza. Drugi, znajduje się dokładnie naprzeciwko, z elewacją pokrytą 1992 roku kontrowersyjnymi freskami Carlosa Franca z postaciami mitologicznymi. Adaptację placu ukończono na początku XVII wieku pod nadzorem architekta królewskiego Juana Gomeza de Mora. Początkowa plac otaczały pięciokondygnacyjne budynki, w których mieszkało prawie 3000 osób. Prawdopodobnie tak wielkie zagęszczenie ludności, niespotykane na tamte czasy, mogło być przyczyną pożarów najsłynniejszych w 1631, 1670 i 1790. Po ostatnim z nich odbudowany plac uzyskał współczesny kształt. Zmniejszono zabudowę do trzech pięter, ujednolicono fasady i łuki przy wejściach na plac. Do placu dochodzi 9 ulic, do których prowadzi 9 bram, a najsłynniejsza z nich to Łuk Nożowników, czyli Arco de Cuchilleros. Powstała w 1790, jest dziełem Juana de Vilanueva, swą nazwę wzięła od znajdującego się w pobliżu cechu nożowników, zaopatrującego pobliski cech rzeźników. Warto zwrócić uwagę na różnicę poziomów pomiędzy placem i sąsiadującą z nim ulicą. Pomnik konny króla Filipa III, ustawiono na placu decyzją królowej Izabeli II w 1848, a był on darem Wielkiego Księcia Florencji Kosmy Medyceusza.

Plaza Mayor przez setki lat był świadkiem wielu wydarzeń, życia miasta. Tu odbywały się koronacje królów czy egzekucje skazańców, organizowano ważne uroczystości, wystawiano sztuki teatralne, a nawet urządzano corridy. Do 1960 roku jeździł tędy tramwaj i odbywał się codzienny ruch uliczny. W każdą niedzielę na placu odbywa się targ kolekcjonerski, na którym można zdobyć stare hiszpańskie znaczki, monety, czasopisma, zdjęcia i widokówki.

Puerta del Sol ☀️

Choć jest to jeden z najważniejszych placów, centralny punkt miasta, to w XV wieku przebiegał tędy graniczny mur obronny. Pośrodku dzisiejszego placu umiejscowiona była brama skierowana na wschód, przez którą wpadały pierwsze poranne promienie słońca, nazywana Brama Słońca. Do tego półokrągłego placu dochodzi aż 10 ulic, a pod nawierzchnią krzyżują się trzy linie metra, w tym najstarsza z nich otwarta 1919 roku. Warto porozglądać się po tym placu, bo znajdziemy tu wiele charakterystycznym punktów, z którymi nierozerwalnie kojarzy nam się Madryt. Zacznijmy od najstarszego obiektu, czyli Casa de Correos to datowany na drugą połowę XVIII wieku budynek poczty, na którego wieży znajduje się słynny zegar. Inauguracja zegara miała miejsce w 1866, było to dzieło zegarmistrza José Rodrígueza Losada, który stworzył precyzyjny mechanizm, dzięki któremu ta sama godzina była prezentowana jednocześnie na trzech tarczach. Zakończyło to lata irytacji i gniewu mieszkańców, z problemami wcześniejszego zegara o średniowiecznej konstrukcji. W tym miejscu, co roku w noc sylwestrową, zbierają się tłumy by w rytm uderzeń zegara, zjeść w ostatnich sekundach starego roku 12 winogron. Zgodnie z tradycją ma to zapewnić zdrowie i pomyślność na kolejne 12 miesięcy. Budynek na przestrzeni lat pełnił wiele funkcji, a obecnie znajduje się w nim prezydencja Autonomicznej Wspólnoty Madrytu. Budynek ma kształt prostokąta i zbudowany jest z dwóch kolorów materiałów: cegły i kamienia wapiennego. Centralną część budynku stanowi fasada, z wejściem i wieżyczką wybudowaną w XIX wieku, aby pomieścić zegar. Nad głównymi drzwiami znajduje się łuk, nad którym wsparty na głowach lwów umiejscowiony jest się balkon. Nad bramą umieszczona herb Karola III. Na fasadzie Casa de Correos znajdują się dwie tablice, jedna poświęcona bohaterom powstania ludowego z 2 maja 1808, a druga ofiarom zamachów z 11 marca 2004 roku. Przed budynkiem, znajduje się dokładnie sam środek Madrytu i całej Hiszpani, czyli słynny Kilòmetro Cero.

To stąd w XVIII wieku Filip V wyznaczył 6 dróg, rozchodzących się promieniście, które przetrwały do dziś jako autostrady A1 do A6. Symboliczna płyta oznaczająca ten punkt przedstawia mapę Hiszpanii, Portugalii i południową Francję, herb miasta i symbol Stowarzyszenia Inżynierów Dróg, Kanałów i Mostów.

Centralnie na pomniku spogląda na nas ze swojego konia król Karol III, jest to 1 z 3 pomników tego króla znajdujący się w Madrycie. Jego reprodukcja został ustawiony na placu w 1993 roku, dla upamiętnienia króla, który przeszedł do historii jako najlepiej zarządzający miastem monarcha. Na cokole umieszczono 12 wierszową inskrypcję, żeby ją odczytać należy tylokrotnie obejść pomnik. Wzorowana jest rzymskiej Kolumnie Trajana i opisuje pokrótce historię panowania Karola III. Składa się z około 2000 znaków zapisanych alfabetem łacińskim i została napisana przez profesora historii architektury Carlosa Sambricio.

Nieco z boku, przy wjeździe na ulicę Alcalá, stoi z przerwami w tym miejscu od 1967 roku, dwudziestotonowa statua niedźwiedzia wspinającego się na drzewo truskawkowe – symbolu miasta uwiecznionego w herbie.

Vis-a-vis wieży zegarowej, znajduje się trochę kontrowersyjna, lecz już kultowa, wpisana do rejestru zabytków neonowa reklama Tio Pepe, umieszczona na placu w 1935 roku z okazji 100 rocznicy winnicy Jerez. Logo, składające się z butelki dobrego wina z czerwonym kapeluszem i kurtką, jest jedną z najbardziej znanych postaci w hiszpańskim świecie reklamy.

Plaza de España

Na południowo-wschodnim krańcu dzielnicy Moncloa-Aravaca, znajduje się dziś jeden z największych placów w kraju, o powierzchni 36.900m²czyli Plac Hiszpański. Dochodzimy do niego jedną z głównych ulic miasta Gran Vía.

W XVI wieku w miejscu tym znajdowały się sady Leganitos. Karol III chciał w tym miejscu wybudować klasztor, którego budowy jednak nie ukończono. Na początku XIX wieku, Józef Bonaparte budynki niedoszłego klasztoru przekształcił w koszary kawalerii, a później artylerii. Zburzono je na początku XX wieku, a w 1911 roku zatwierdzono ostateczny projekt Plaza de España. W 1929 roku odsłonięto najsłynniejszy symbol placu, pomnik Miguela de Cervantesa według projektu Martineza Zapatero i Coullaut-Valery. Cały zespół rzeźb powstał w tym samym czasie co urbanizacja placu, a wokół pomnika stworzono przestrzeń krajobrazowo-wypoczynkową, z dużym placem zabaw. U podstawy pomnika i pod stopami pisarza znajdują się posągi pozdrawiającego nas Don Kichota z Sancho Pansą. Całość uzupełniają pozostałe postacie z powieści – Dulcynea i Aldonza Lorenzo. Na szczycie pomnika kontempluje pięć kontynentów, z których wszystkie czytają uniwersalne dzieła Cervantesa. Po drugiej stronie, nad fontannami, przedstawiona jest literatura hiszpańska, ubrana w strój z epoki i trzymająca w prawej ręce książkę. Na placu dominują drzewa oliwne, będące hołdem dla pól La Manchy z przygód Don Kichota i Sancho Pansy.

Przestrzeń dookoła placu otoczona jest jednymi z najwyższych budynków w stolicy. Jednym z nich jest Torre de Madrid, który niegdyś był najwyższym w mieście. Zbudowany w latach 1954-1957 i wysokości 142 metrów do 1967 roku był najwyższym budynkiem w Europie. Innym znanym budynkiem jest Casa Gallardo będący przykładem architektury modernistycznej, dzieło Federico Ariasa Reya. Na przeciwległym rogu znajduje się budynek Królewskiej Asturiańskiej Kompanii Górniczej, kompleks architektoniczny o wielkiej urodzie, zbudowany w latach 1891-1899 przez Manuela Martíneza Ángela.

Plaza de Isabel II

Plac Izabeli II, nazywany również Plaza de Ópera to otwarta przestrzeń między dzielnicami Sol i Palacio ze stacją metra Opera. Kiedyś biegł tędy wąwóz utworzony przez strumień Arenal, który połączony był z systemem fontann Caños del Peral, o których więcej piszemy w zakładce Muzea madryckiego metra. Za panowania Izabeli II wąwóz został zasypany, kiedy prowadzono budowę Teatro Real, którego inauguracja miała miejsce w dniu urodzin królowej 10 października 1850 roku. Jego główna fasada znajduje się od strony Plaza de Oriente. Plac zajmuje część miejsca, w którym w latach 1738-1817 stał stary Teatro de los Caños del Peral. Teatr Real to teatr operowy stanowiący najwyższą instytucję sztuk widowiskowych i muzycznych w kraju oraz jedną z najbardziej prestiżowych oper w Europie.

W roku 1925 prawie uległ zniszczeniu, gdy groziło mu zawalenie w powodu niestabilności fundamentów, pogorszonych pobliską budową stacji metrów do której używano materiałów wybuchowych. W 1993 roku budynek został uznany za „pomnik historyczny” i na mocy dekretu królewskiego został uznany za dobro kultury hiszpańskiego dziedzictwa historycznego.

Plaza de Cibeles

To najbardziej symboliczny plac Madrytu. Ma kształt okręgu, do którego zbiega się kilka szeroki dróg, przez co bardziej przypomina duże rondo niż plac. Otaczają go cztery historyczne budynki: Pałac Buenavista, Bank Hiszpanii, Pałac Linares i Pałac Komunikacji.

Fontanna Kybele

W centralnej części placu znajduje się fontanna Kybele nazywana również La Cibeles. Powstała w 1782 roku, według projektu Ventury Rodrigueza. Z pewnością zaskakujący jest fakt, że przez przeszło 100 lat, bo aż do 1892 roku służyła mieszkańcom jako źródło wody. Patronką fontanny jest Kybele, bogini ziemi, rolnictwa i płodności. Przedstawiona jest jako piękna kobieta siedząca w rydwanie ciągniętym przez dwa lwy. Zwierzęta symbolizują Hipomenesa i jego wybrankę Atlante, zaklętych w zwierzęta przez urażoną przez nich Demeter. Fontanna jest jednym z najczęściej fotografowanych obiektów w Madrycie. Jest też zwyczajowym miejscem świętowania sukcesów drużyny piłkarskiej Real Madryt. Kibice Królewscy uwielbiają przystrajać Kybele w szalik swojej drużyny. Przejdźmy kolejno do otaczających plac budynków.

Pałac Buenavista

Zacznijmy od najstarszego z nich Pałacu Buenavista, wybudowanego w drugiej połowie XVIII wieku dla XIII księżnej Alba. Budynek został zaprojektowany przez Juana Pedra de Arnal na wzór francuskich i włoskich pałaców, z miejską fasadą od północy. Rodzina Alba była w posiadaniu pałacu do śmierci księżnej, po czym rezydencja została przeniesiona do Pałacu Liria. Zbiegło się to w czasie z przejęciem tytułu rodziny Alba przez ród Berwick. Pałac Buenavista w 1807 odkupił ratusz w Madrycie, gdzie przez kolejne lata służył różnym celom. Od 1847 roku był siedzibą zarówno Ministerstwa Wojny, jak i Ministerstwa Armii, a obecnie znajduje się w nim główna kwatera armii hiszpańskiej.

Pałac Komunikacji

Kolejnym charakterystycznym budynkiem placu jest Palacio de Cibeles. Nazwany jest także Pałacem Telekomunikacji, a obecnie pełni funkcję ratusza miejskiego oraz publicznego centrum kultury. Zajmuje około 30.000m2 i znajduje się na części dawnych ogrodów Buen Retiro. Budynek został oficjalnie otwarty w 1919 i początkowo pełnił funkcję głównej poczty. Dziś wielu Hiszpanów określa go żartobliwie „tortem weselnym”.

Pałac Linares

Naprzeciwko ratusza wznosi się Casa de America, zwana też Palacio de Linares. Budynek ukończony w 1900 roku, stanowił siedzibę markizów Linares. Wnętrza pałacu są bogato zdobione gobelinami, szkłem z Antwerpii, paryskimi lampami i brązami oraz wieloma obrazami znanych artystów. Zewnętrzne elementy dekoracyjne (anioły, ozdobne wazy i herby) są dziełem rzeźbiarza Jerónimo Suñola. Od 1992 roku mieści się w nim centrum wymiany kulturalnej między Hiszpanią i Ameryką. Pałac można 🌐 zwiedzać.