European Ribbon

📖  Intro

Zwiedzając Lizbonę, być może zastanawialiście się, gdzie znajduje się Pałac Królewski. Nie jest nim przecież 🔗 Zamek Świętego Jerzego, ponieważ królowie przestali w nim mieszkać na początku XVI wieku. Nie jest nim także Pałac Ribeira, bo uległ on zniszczeniu w tragicznym trzęsieniu ziemi w 1755 roku, a ostatni król abdykował dopiero w 1910 roku. Gdzie zatem mieszkali ostatni królowie Portugalii?

W położonym na wzgórzu, w odległej od historycznego centrum sielankowej okolicy, z widokiem na Tag – Pałacu Królewskim w Nossa Senhora da Ajuda.

Nieoczywisty, trochę ukryty i budowany przez ponad 200 lat, był oficjalną rezydencją portugalskiej rodziny królewskiej od 1861 do 1910 roku. Dziś znajduje się w nim muzeum, które jest jedynym pałacem królewskim w Lizbonie, w którym zachowały się autentyczne pomieszczenia z XIX wieku.

👑 Pałac Królewski u schyłku królestwa

Po tragicznym trzęsieniu ziemi w 1755 roku, w którym rodzina królewska szczęśliwie nie ucierpiała fizycznie, zniszczeniu uległ Pałac Ribeira, znajdujący się w miejscu dzisiejszego Praca do Comercio. Ta największa w historii tragedia Lizbony, zdruzgotała psychicznie króla Józefa I (D. José I), który nie tylko bał się mieszkać w samej Lizbonie, ale także przerażały go betonowe budowle. Z tego też powodu, na odległym wzgórzu, z dala od rzeki, ale przede wszystkim w miejscu, do którego nie dotarły skutki tragedii, nakazał wybudować drewniane konstrukcje, w których rozmieszczono królewskie apartamenty. Nazywano je królewskimi barakami lub drewnianym pałacem. O ironio, konstrukcja chroniąca przed jednym żywiołem stała się ofiarą innego i w 1794 roku drewniany pałac spłonął. Mimo to, lokalizacja pozostała, a od 1796 roku przez kolejne 200 lat budowany był Pałac Ajuda.

Rozpoczęcie budowy pałacu zbiegło się w czasie z kresem dobrobytu i dostatku Portugalii, trwającego z przerwami od czasów Wielkich Odkryć Geograficznych końca XV wieku. Gigantyczny projekt napotykał co rusz na problem braku funduszy. Dodatkowo zmieniała się sytuacja polityczna, na co wpłynęła również sama rodzina królewska, która w 1807 roku umknęła do swojej kolonii – Brazylii, przed wkraczającą armią Napoleona. Mimo że oficjalnym powodem było uniemożliwienie francuskim najeźdźcom zalegalizowanie nowej władzy, to naród czuł się opuszczony, a czyn oceniany był jako niechlubny. Król Jan VI przebywał poza krajem, aż 14 lat, znacznie przekraczając trwającą niepełny rok okupację francuską. Ojczyzna, do której powrócił w 1821 roku, była już inna, lud coraz śmielej dążył do republiki, którą Portugalia ostatecznie stała się w 1910 roku.

🚧200 lat w budowie

Wykończony zaledwie częściowo Pałac Ajuda zaczął być wykorzystywany jako rezydencja królewska od 1826 roku. Natomiast za panowania króla Ludwika I (1861-1889) uznano go za stałą siedzibą portugalskiej rodziny królewskiej. Reprezentacyjny budynek frontowy, przysłaniał będące ciągle w budowie pozostałe skrzydła, co widoczne jest w architekturze całego obiektu. Łączy style i epoki –  od baroku, po neoklasycyzm, aż do ukończonego w 2021 roku współczesnego skrzydła zachodniego. Ze stojącym przed wejściem pomnikiem Karola I, ostatnim jego królewskim gospodarzem.

Co ciekawe, pierwotne plany pałacu zakładały obiekt dużo rozleglejszy. Dzisiejszy kompleks, mimo że wydaje się pokaźnych rozmiarów, nie jest nawet połową ambitnego projektu XVIII-wiecznych architektów z Manuelem Caetano de Sousą na czele. Zgodnie z ich założeniami reprezentacyjne, główne wejście miało znajdować się od strony rzeki, mniej więcej na wysokości dzisiejszej ulicy, po której jeździ tramwaj. Tam też wypadałaby oś pałacu, od której miała być powtórzona, odbita lustrzanie, istniejąca część. Z pewnością przepych i splendor budowli mógłby dorównywać temu, który towarzyszył położonemu poniżej 🔗 Klasztorowi Hieronimitów. Wówczas też, nikt nie zastanawiałby się, gdzie znajduje się Pałac Królewski w Lizbonie?

🚶‍♀Wizyta

Przekształcony w 1968 roku w muzeum pałac posiada bardzo wystawne wnętrza. Znajduje się w nim olbrzymia Biblioteka Królewska, z której wcześniej prawie 60 tysięcy woluminów, zapakowanych w 300 skrzyń popłynęło wraz z rodziną królewską do Brazylii. Można także zobaczyć zachwycające pomieszczenia, m.in. ozdobioną XV-wiecznymi malowidłami Salę Audiencyjną, czy Salę Tronową, w której w 1826 roku król dokonał zaprzysiężenia konstytucji, na mocy której jego poddani stawali się obywatelami. Tu przyjmowani byli też zagraniczni dostojnicy, wśród których znaleźli się brytyjska królowa Elżbieta II, przywódca Chin oraz prezydent USA Bill Clinton.

W zachodnim skrzydle budynku, do którego prowadzi oddzielne wejście, znajduje się Muzeum Skarbu Królewskiego. Ekspozycja muzeum umieszczona została w olbrzymim skarbcu, znajdującym się wewnątrz, centralnej części budynku. Zwiedzanie rozpoczyna się po przekroczeniu progu skarbca chronionego kilkudziesięciocentymetrowymi drzwiami. Nowoczesna architektura budynku, ciekawie współgra z całością pałacu, a interaktywne pomieszczenia tej najnowszej części muzeum sprawiają, że całość jest niezwykle atrakcyjna.

W skarbcu królewskim zebrano w jednym miejscu najważniejsze klejnoty korony portugalskiej i odznaczenia państwowe używane w ceremoniach cywilnych i religijnych. Znajduje się tu również najbardziej imponująca zastawa XVIII-wiecznego europejskiego stołu królewskiego. Słynny serwis obiadowy, złożony z ponad tysiąca elementów, został wykonany przez paryskiego złotnika François-Thomasa Germaina. Co ciekawa całość również popłynęły i wróciła z Brazylii, dzięki czemu do dziś pozostaje jednym z niewielu w Europie XVIII wiecznych serwisów zachowanych w stanie całkowicie nienaruszonym.

Wśród skarbów muzeum znajduje się legendarny królewski samorodek, niezwykła 20-kilogramowa bryła złota, odkryta w Brazylii w 1732 roku. Artefakt ten symbolizuje ogromne bogactwo, jakie Brazylia – będąca wówczas portugalską kolonią wniosła do korony portugalskiej. Dziś samorodek jest starannie chroniony i prezentowany jako jedno z najcenniejszych dóbr w kolekcji muzeum.