European Ribbon

📖 Intro

Porto to drugie co do wielkości miasto Portugalii, kolebka państwowości i tożsamości narodu. To stąd ruszały wyprawy zamorskie, tu urodził się Henryk Żeglarz i budowane były pierwsze karawele. Jednak to dewiza umieszczona w herbie miasta najlepiej oddaje jego charakter „Antiga, mui nobre, sempre leal e invicta cidade do Porto” – „Stare, bardzo szlachetne, zawsze wierne i niezwyciężone miasto Porto”.

⛅ Łagodny klimat i Złota Rzeka

Porto to malowniczo położone miasto, rozciągające się na granitowych wzgórzach, które schodzą ku rzece Douro, wpadającej do Oceanu Atlantyckiego. Douro, najzasobniejsza w wodę rzeka na całym Półwyspie Iberyjskim, ma swoje źródło w Górach Iberyjskich w Hiszpanii, gdzie nazywana jest Duero. Według legendy, korytem rzeki woda toczyła lśniące w słońcu kamyki, które miejscowi okrzyknęli złotem w ten sposób nazywając rzekę „złotą”. Dziś wzdłuż jej brzegów ciągną się tarasowe winnice, a winogrona tam uprawiane służą do produkcji słodkiego, wzmacnianego wina Porto – najsłynniejszego wina Portugalii. Znaczącą rolę w odpowiedniej uprawie winogron odgrywa występujący tu łagodny klimat. Choć cały Półwysep Iberyjski leży w strefie podzwrotnikowej śródziemnomorskiej, to w tej części jest on łagodzony przez wilgotne masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego. Dzięki temu Porto jest przyjemne do zwiedzania nawet w miesiącach letnich, kiedy większość Półwyspu Iberyjskiego jest zbyt gorąca na wędrówki.

🎫 Porto czy oPorto

Nazwa miasta ma starożytny rodowód i nawiązuje do jego głównej funkcji – po łacinie “Portus” oznacza “port”. Na bilecie lotniczym zobaczymy jednak oznaczenie “OPO”, które wywodzi się z historycznie używanego określenia “OPorto”. Nazwę tę nadali miastu angielscy kupcy, trwale łącząc portugalski rodzajnik “o” ze słowem “Porto”.

⚔ Wydarzenia, które kształtowały Porto

Pierwsze ślady osadnictwa na tym terenie sięgają epoki brązu (2000-700 p.n.e.), kiedy to na wzgórzu Pena Ventosa (dosłownie wzgórzu Wietrznego Głazu) prawdopodobnie osiedlili się Celtowie. Około 500 roku p.n.e. na Półwysep Iberyjski przybyli Rzymianie, którzy zastali w tym rejonie warowne wzgórza. Najważniejszym ośrodkiem prowincji była wówczas Braga, a osada Pena Ventosa nazywana była Cale.

W V wieku n.e. teren ten zajęły ludy barbarzyńskie, a swoje królestwo założyli Swewowie, którzy w 585 roku zostali podbici przez Wizygotów. Z czasów Wizygotów pochodzą odnalezione monety, na których pojawiła się po raz pierwszy nazwa „Portucale” lub „Portocale”.

W VIII wieku na Półwysep Iberyjski dotarli Maurowie, którzy podbili te tereny i panowali nad nimi do IX wieku. W X wieku rejon Portucale należał już do prowincji Galicja i królestwa Asturii-Leonu. Był na tyle duży i ważny, że został wyodrębniony administracyjnie i posiadał własnego gubernatora. Nowe hrabstwo nazwano Terra Portucale, a jego polityczny i ekonomiczny rozwój wspierał król Alfons VI (1065-1109), który następnie dddał je w posagu swojej nieślubnej, lecz ulubionej córce Teresie z Leonu, gdy w 1096 roku wydał ją za mąż za francuskiego rycerza Henryka Burgundzkiego.

Małżonkowie dbali o utrzymanie neutralności i suwerenności hrabstwa, a w 1120 roku Teresa przekazała miasto biskupowi Hugo, który od 1113 roku sprawował nad nim opiekę duchową. Biskup Hugo nadał mieszkańcom prawa miejskie, wyznaczył przywileje i ograniczenia, a symbolem potęgi gminy stał się pręgierz ustawiony na głównym placu miasta. Rozpoczął także budowę 🔗 Katedry Se, wytyczył ulice i zapoczątkował budowę murów miejskich.

Syn Henryka i Teresy, Alfons I Henriques (1128-1185), kontynuował politykę niezależności rodziców. Jego walki z Alfonsem VII oraz spektakularne zwycięstwo w oblężeniu 🔗 Lizbony w 1147 roku doprowadziły ostatecznie do uznania go w 1179 roku przez papieża Aleksandra III za pierwszego króla Portugalii, znanego jako Alfons I Zdobywca.

W 1387 roku w Porto odbył się ślub Jana I Portugalskiego, pierwszego króla z dynastii Aviz, z Filippą Lancaster, co przypieczętowało najdłużej trwający sojusz wojskowy między dwoma krajami. Słynny traktat windsorski, który przetrwał do dziś, jest przechowywany w Portugalskim Archiwum Narodowym. W XIV i XV wieku w Porto położono fundamenty pod portugalskie wielkie odkrycia geograficzne, gdy syn Jana i Filippy, Henryk Żeglarz, rozpoczął eksplorację Afryki Zachodniej i wysp Oceanu Atlantyckiego. Rozwinął technikę budowy statków i sztukę nawigacji. To wtedy mieszkańcy Porto, zaangażowani w wyprawy morskie, oddali całe mięso dzielnym żeglarzom, sami zadowalając się jedzeniem podrobów, czym zyskali sobie przydomek “tripeiros” – zjadaczy flaczków.

W XVIII wieku w Porto utworzono pierwsze faktorie handlowe dla produkowanego w tym rejonie wina porto. W 1703 roku podpisano traktat z Methuen, ustanawiający stosunki handlowe między Portugalią a jej największym partnerem, Anglią, która zakosztowała w tym trunku, zwłaszcza po tym, jak Francuzi zamknęli dla niej swoje porty w wyniku rewolucji.

XIX wiek rozpoczął się inwazją wojsk napoleońskich i największą tragedią w mieście. 29 marca 1809 roku, pod uciekającymi przed nacierającymi wojskami ludźmi, zawalił się most pontonowy na rzece Douro, topiąc 4 tysiące mieszkańców.

W niespokojnych latach wojny domowej 1832-1834, gdy o władzę walczyło dwóch braci, mieszkańcy Porto przez blisko rok zaciekle bronili miasta, aż Pedro IV wygrał walkę o koronę ze swoim bratem Miguelem. Po tych wydarzeniach królowa Maria II, córka Pedra IV nazwała miasto Niezwyciężonym o Cidade Invicta.

🌉 Mosty Porto

Porto jest również znane jako miasto mostów. Najsłynniejszym z sześciu mostów łączących Porto z Vila Nova de Gaia jest dwupoziomowy, łukowy most Ponte Dom Luís I (Ludwika I), będący majstersztykiem inżynierii z epoki wielkich konstrukcji żelaznych, która ogarnęła Europę na przełomie XIX i XX wieku. Autorem projektu był Teófilo Seyrig, uczeń słynnego projektanta wieży w Paryżu – Gustave’a Eiffela. Most został otwarty 31 października 1886 roku i w tym czasie był najdłuższą tego typu konstrukcją na świecie, o długości 172 metrów (564 stóp) na dolnym poziomie i 395,25 metrów (1295,93 stóp) na górnym. Co ciekawe, do końca 1943 roku za przekroczenie mostu była pobierana opłata. Jedna z anegdot głosi też, że most Ludwika I, celowo nie zawiera w swojej nazwie tytułu, “król” mimo że imię nadano mu na cześć władcy, a to z tego powodu iż monarcha nie pofatygował się osobiście na jego uroczyste otwarcie.

W pobliżu znajduje się most kolejowy Marii Pii, zbudowany dziewięć lat wcześniej, którego autorstwo przypisuje się samemu Gustave’owi Eiffelowi. Nazwany został na cześć królowej Marii Pii Sabaudzkiej, żony króla Ludwika I.

Zaledwie pylony pozostały natomiast z mostu D. Marii II, znanego jako most podwieszany, zbudowanego w latach 1841-1843. Stanął on w miejscu tragicznego mostu pontonowego z 1806 roku, który zawalił się pod ciężarem uciekających mieszkańców podczas inwazji wojsk napoleońskich na Porto.